Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Türkan Yalçın, sansür yasasının en çok tartışma yaratan 29. unsurunu ANKA Haber Ajansı’na kıymetlendirdi. Ceza hukuku profesörü olan Yalçın, “Ben, bir ceza hukuku hocası olarak, neyin hata olduğunu az çok bilen bir beşerim. Buna karşın ‘söylediklerim sanki nasıl anlaşılır’ diye bu kadar ince eleyip sık dokurken artık bu düzenlemeden sonra büsbütün zihnimize karakol kuruluyor” dedi.
Kamuoyunda ‘sansür yasası’ olarak bilinen 7418 sayılı ‘Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, TBMM Genel Kurulu’nda geçen hafta kabul edildi. Toplam 40 husustan oluşan kanunun 29. hususu ise kamuoyunda en çok tartışma yaratan düzenleme oldu. Bu husus, “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlığı altında yeni bir kabahat tipi oluşturarak bu cürmü işleyenlere 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası verilmesini öngörüyor. Birebir hususun ikinci fıkrasında ise failin hatası gerçek kimliğini gizleyerek yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde verilen cezanın yarı oranında artırılmasını düzenliyor. Böylelikle 4,5 yıla kadar çıkabilecek bu ceza 2 yılın üstünde olduğu için yargılanan kişinin cezaevine konulması da gündeme gelecek.
Ceza hukuku profesörü olan Türkan Yalçın, sansür yasasının 29. hususunu ANKA’ya kıymetlendirdi. Yalçın, şunları söyledi:
“Düzenlemeye kanun tekniği açısından baktığımızda; bir defa hususun başlığı, ‘Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma’. İçerisinde ise ‘gerçeğe muhalif bilgi’ tabiri geçiyor. Kamu barışıyla ilgili bir düzenleme. Yani düzenlendiği yer itibariyle kamu barışını koruyan kabahatlerden olduğu söz ediliyor fakat şimdiden kamu barışını bozdu. Yasa hususunda halk ortasında kaygı, dehşet yahut panik yaratma saikinden kelam edildiğine nazaran burada bir özel kast aranıyor. Bu cürmün işlenebilmesi için, kabahati işlediği tez edilen kişinin özel bir kastla hareket etmesi lazım. Yani gayesinin bu olması gerekiyor. Halkı endişe, tasa yahut paniğe sevk etme biçiminde bir gaye taşıması gerekiyor. Pekala bu maksat neye yönelik olacak? Ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhatiyle ilgili olacak. Artık, bir sefer bu kavramların nasıl tanımlanacağı çok değerli sıkıntılardan birisi. Kim tanımlıyor, iç ve dış güvenlikle ilgili olduğunu, kamu sistemi ve genel sıhhati ilgilendirdiğini?
“Sadece resmi makamlardan verilen bilgiler midir gerçek”
En çok doğal üzerinde tartışılan husus, ‘gerçeğe ters bilgi’. Bilginin gerçeğe alışılmamış olduğuna kim karar verecek? Yani yalnızca resmi makamlardan verilen bilgiler midir gerçek? Bilhassa Türkiye üzere hukuk devletinin, demokratik prensiplerin tam olarak yerleşmediği ve bu hususta çok önemli problemlerin yaşandığı bir ortamda son derece keyfi uygulamalara açık olan bir düzenleme. Çok sıkıntılı olmayan düzenlemeler dahi büsbütün keyfi bir biçimde uygulanırken bu kadar keyfi uygulamaya açık bir düzenleme, çok önemli bir tehlike yaratıyor. 216. unsur (Türk Ceza Kanunu’nun ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik yahut aşağılama’ hatasını düzenleyen maddesi) mesela… 216. husustaki hatanın işlenebilmesi çok sıkıntı. Fakat her türlü tenkit, bir formda 216. hususa dahil ediliyor. Beşerler zati bir şey söylemekten çekiniyorlar, korkuyorlar.
“Yargıç, niyet okumasına girecek”
İfade özgürlüğü, yalnızca söylediklerimizin nasıl değerlendirildiğiyle ilgili bir özgürlük değil. Birebir vakitte bir bilgi oluşumunu gerektiriyor. Yani bir bilgiye sahip olarak bir kanıyı açıklarız. Bilgi verilmesi engelleniyor bu düzenlemeyle. Tam aksisi, tahminen de gerçek bilgiler cezalandırılacak, biz gerçeğe ters bilgilerle baş başa kalacağız. Ya da kişinin tasa, dehşet, panik yaratma saikiyle hareket ettiğine kim karar verecek? Derse ki kişi ‘Hayır, benim asla bu türlü bir hedefim yok’, yargıç niyet okumasına girecek, ‘Hayır, senin bu türlü bir hedefin vardı’ diyecek. Son derece tehlikeli. Toplumsal medyada, bilhassa bir palavra durum çıktığında apansızın bir linç ortamı doğabiliyor. Fakat bizim telaşımız, asıl bu şahıslara değil, yanlışsız bilgiyi aktardığını düşünen ya da aktaran şahıslara uygulanacağı tarafında. Yeniden dertli bir devirde yürürlüğe giriyor. En ufak bir tartışma yapılmasına müsaade verilmiyor.
“Öngörülebilirlik yok, hukuksal güvenlik yok”
Çok açık bir halde Anayasa 13, 26, 28’e alışılmamış. Bir de asıl, ceza hukukçusu olarak şunu söylemem lazım; kanunlarımızda ve Anayasa’da ‘kanunilik ilkesi’ var, yani cürümlerin ve cezaların yasallığı. Bu unsur, yalnızca kabahatin ve cezanın kanunla ihdas edilmesi manasına gelmiyor; tıpkı vakitte kanunların açık olması, bariz olması manasına geliyor. Bir normu okuyan kişi, hangi aksiyon cürüm, hangisi değil, bunu bilebilmesi lazım. Burada bir öngörülebilirlik yok, hukuksal güvenlik yok. O açıdan yasallık unsuruna de muhalif olan bir düzenleme.
“Gerekçesi hoş şeylerden bahsediyor fakat düzenlemenin kendisi tabir özgürlüğünü yok ediyor”
Gerekçesine baktığımızda, tabir özgürlüğünün değerine vurgu yapıyor, ‘demokratik toplum’ diyor. Hoş şeylerden kelam ediyor fakat düzenlemenin kendisi, söz özgürlüğünü yok ediyor, demokratik toplumun temel prensiplerini yok ediyor. Hukuk devletinin tüm kurumlarıyla büsbütün var olduğu, yargının bağımsız olduğu, tarafsız olduğu bir ülkede şunu söyleyebiliriz; evet, düzenlemede düşünceler var ancak vakit içinde tolere edilir, yargı da aslında buna başvurmaz, kolay kolay kimseyi de cezalandırmaz. Fakat bizde maalesef bugüne kadar yaşananlar, nelerin yaşanabilecek olduğunun da haberini veriyor.
“Zihnimize karakol kuruluyor”
İnsanlar zati kanılarını açıklayamıyorlar. Ben, bir ceza hukuku hocası olarak, neyin cürüm olduğunu az çok bilen bir beşerim. Buna karşın ‘söylediklerim sanki nasıl anlaşılır’ diye bu kadar ince eleyip sık dokurken artık bu düzenlemeden sonra büsbütün zihnimize karakol kuruluyor. Yani biz, kendi kendimize o sansürü uygulayacağız ‘ya bu türlü anlaşılırsa ya başımıza bir şey gelirse’ diye. Esasen böyleydi birçok durumda. Artık maalesef bu, daha da çok artacak.”
TIKLAYIN – Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ekrem Ali Akartürk: Sansür kanunuyla, seçim öncesi toplumsal medya kıskaca alınıyor
TIKLAYIN – 20 soruda ‘dezenformasyon’ yasası; haber verme misyonu ve halkın haber alma hakkı nasıl kısıtlanıyor?