AYNUR KULAK
Bazı romanlar kendilerini isimleriyle okutmaya başlar. Mükemmel Vücutlarımızın Coğrafyası da bu çeşit romanlardan. Kitabın ismini okur okumaz oluşan beklentinizde rastgele bir hayal kırıklığı yaşamamanız hatta roman bittiğinde okur dimağınızda oluşan düzgün bir roman okuma hazzı da okur bahtı olarak görülebilir. Maddie Mortimer’ın Mükemmel Vücutlarımızın Coğrafyası (Timaş Yayınları – 2022) bir birinci roman. Müellifinin şimdi 26 yaşında oluşu ve bu birinci romanının yayınlanır yayınlanmaz 2022 Booker Edebiyat Mükafatı ile Goldsmith Ödülü’ne aday gösterilip, akabinde Desmond Elliott – Erken Muvaffakiyet Ödülü’ne layık görülmesi dünya edebiyat literatürünün dikkatini Harika Vücutlarımızın Coğrafyası üzerine çekmeye yetti. Bu ödül adaylıklarından kaynaklı genel geçer bir dikkat çekiş değildi. Romanı okumaya başladığınızda anlıyorsunuz bunu ve işte bu noktadan sonrasında, anlatı, yapı, biçim, lisan ve tıp özellikleriyle performatif yenilikçi bir çağdaş romanla karşı karşıya olduğunuzu kavrıyorsunuz.
HASTALIĞIN ELE GEÇİRDİĞİ BEDEN
Muhteşem Vücutlarımızın Coğrafyası’nda bir eş ve bir anne olan ve ölümcül de bir kanser teşhisi konan illüstratör Lia’nın kıssasını okuyoruz. Romanın değerli bir kısmının vücudu ve zihni yavaş yavaş ele geçiren hastalığın perspektifinden yazılması sürecin hakikaten nasıl ilerlediği ile ilgili Lia’nın hissettiği hislere eş hisler hissetmemizi sağlamasının ötesinde uzun müddet aklımızdan çıkaramayacağımız bir metin ile karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor bizlere.
Kanserin kendi ağzından çıkan, kendi tabirleri doğrultusunda yazıldığı suretiyle okuduğumuz romanın bu birinci başlangıç paragrafı nitekim de çok tesirli. Hastalığın vücutta yarattığı güçlü kuşatmanın tesirinin okuyucuya aktarıldığı bu türlü bir birinci adımla romana giriş yapmak çarpma tesiri yaratıyor neredeyse ki esasen Lia’yı da şimdiki anın içerisinde onu bir trafik kazasına şahitlik ederken tanımaya başlıyoruz. Harry’nin karısı, minik İris’in annesi olan Lia, gördüğü kazayı sonun başlangıcı olarak algılar, zira tabip randevusuna gitmektedir. Halbuki birkaç ay evvel vücudundaki kansere dair yaptırdığı tüm tetkikler pak çıkmıştır lakin yalnızca birkaç ay sonra nasıl her şey tekrar bilakis dönebilmiştir?
Kimse şimdi ölmemiştir evet, ancak bir kanser teşhisi vardır ortada ve Lia ile ilgili ailesi tüm gerçeği kabullenmiş, Harry ile olan evliliği artık bunun üzerine halini değiştirmiş, kızı İris ile bağlantısı hastalıkla ilgili her yeni bilgi ile her seferinde tekrar güncellenmeye başlamıştır. Aile içindeki her bir kişi kendine nazaran deneyimlemeye başlamıştır hayatlarına başlı başına bir karakter üzere giren kanser ile bağını. Harry ve İris’in tersine sonun başlangıcından çok mevte yaklaşan Lia, o vakte kadarki hayat seçimlerini sorgulamaya başlar ve bu durum bizi roman içerisindeki ikinci kıymetli olay örgüsüne gerçek götürür. Lia’nın geçmişine, yani çocukluğuna.
Lia bir papaz konutunda büyümüştür. Bir gün aile Matthew isminde bir yetimi konutlarına getirir. Vakitle Lia ve Matthew ortasında başlayan cinsel ilgi konutun en zımnî sırrına dönüşür. Romanın bu ikincil olay örgüsü kıssa içerisinde bu bilinmeyen sır ile ilgili her şeyi bilen lirik bir anlatı ile kendi “Ben”ine sahip olan bir üçüncü kişi tarafından anlatılıyor. Böylece -Lia’nın geçmişinden gelen bir kıssa anlatılmasına rağmen- yalnızca yeni bir olay örgüsü okumuyor roman boyunca anlatılan tüm öyküye dair üst bir katman oluşması ve asıl olarak bu katman ile romanın bütünü ismine önemli bir tesir yaratılması sağlanmış oluyor.
Araya geçmişten gelen bir “Ben”in daha girmesiyle lirik anlatım en üst noktaya çıkıyor Lia’nın öyküsünde ama tıpkı vakitte hastalıktan kaynaklı olarak tüm olay örgüsünü yaratan ve sürükleyen kurban ile fail olay örgüsü de konu bahis ki bu da hastalığın vücudu ve zihni adım adım ele geçirdiği üçüncü kısma tekabül ediyor. Bu kısımda adım adım ilerlemek bir dehşet öyküsünün içinde ilerleme hissini de beraberinde getiriyor. Odağa yerleştirilerek yazılan ister şimdiki anda bir trafik kazası ile başlayan süreç, ister bir kemoterapi sahnesi, isterse de cinsel içerikli sırların tüm değerli ayrıntıları cezbedici bir bütünlük yaratıyor sonun başlangıcının yaşandığı Süper Vücutlarımızın Coğrafyası’nda.
ANNESİNİ ERKEN YAŞTA KAYBEDER
Şimdiki zamanın/anın gerçekliği ile başlayan öykü, lirik bir anlatı ile geçmişe Lia’nın çocukluğuna döndükten sonra, kanserin baş karakter üzere kendini gösterdiği sahnelerde hastalığın zihni ve vücudu külliyen ele geçirdiği üç kısma yayılan romanda okuyucunun nabzını son ana kadar elinde tutan Mortimer, okuyucuyu külliyen cezbetmiş de oluyor böylece. Vücudun, zihnin ve ruhların süper coğrafyasında gezinmek, bu coğrafyanın topografik yapısının her ayrıntısına itinayla inebilmek ve bir bütünlüğe ulaşmak ismine anlatı lisanını en uygun noktada yakalamak ve kurgulamak romanın 411 sayfa olduğunu da düşünürsek bir oldukça sıkıntı. Ancak bu noktada genç müellif Maddie Mortimer’in özel hayatıyla ilgili şu ayrıntıları da vermek gerekiyor:
Mortimer’in annesi, muharrir şimdi çok gençken göğüs kanserinden vefat etmiş. Bu ferdî art plan, roman içerisinde temsil edilen her bir ayrıntı için anlatılan kıssayı gerçek noktalardan besliyor. Kimi okurlar bu durumun öyküyü soyutlandırmak ismine, soyut bir açıyla değerlendirebilmeyi olumsuz etkileyeceğini söyleyebilir lakin Mortimer edebiyatın tüm yansımalarını, lisan, anlatım ve kurgu seviyesinde düzgün halde kullanarak kıssasını bir edebiyat metnine dönüştürebilmiş.
Ara orta grafiklerin, kutu içi dilbilgisi açıklamaların, çeşitli illüstrasyonların devreye girdiği 411 sayfalık bu romanın çevirisini değerli ayrıntılarıyla pek güzel gerçekleştiren Rabia Elif Özcan’a da teşekkürlerimi belirtmek isterim.